Sömürü mekaniği

Kemal Öztürk

k.ozturk@gmail.com

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talebiyle, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü’nün Anadolu yakasından girişine bir müze yapılıyor. Şehitler Abidesi’nin hemen yanında. Adı, Hafıza 15 Temmuz.

Mimari tasarımını Hilmi Şenalp yaptı. İçeriğinin oluşturulması için bir grup akademisyen, entelektüel ve iletişimci bir araya geldi. 15 Temmuz darbe girişiminin hafızalarda kalması için yapılacak bu müzenin konseptini tartıştılar.

Darbelerin aslında yüz yıllardır devam eden sömürü sisteminin bir parçası olduğunu, bunun için sömürü sistemini anlatmanın doğru olacağına karar verdiler.

Sömürü sisteminin ve darbelerin tek amacı, güçlü devletlerin diğer devletler üzerinde hegemonya kurmasıydı.

Müzenin alt katını panolar, videolar, infografikler, fotoğraflarla sömürgecilik tarihinden başlayıp, 15 Temmuz’a kadar gelen hegemonya kurma sürecini anlatan bir bölüme dönüştürdüler.

Neredeyse 500 yıllık bu sömürü düzenini daha net, daha anlaşılır anlatmak için bir infografik tasarladılar. Adı, Sömürü Mekaniği.

Müzenin büyük duvarına işledikleri bu grafikte, sömürü düzeninin nasıl başladığı, nasıl işlediği, ilişki süreçleri ve nasıl evrim geçirdiği anlatıldı.

İşte Venezuela’da yaşananlar tam olarak bu mekanikte anlatılanlara uyuyor.

Şimdi size bu sömürü mekaniğinin kronolojik süreçlerini yazlı olarak anlatmaya çalışacağım.

1. KOLONİ KUR

-Yeni keşfettiğin yerlere koloniler kur (Kolomb 1492 Amerika, Cortes G. Amerika, Cook Avusturalya, Gama G. Afrika).

-Doğal madenleri al (1500-1650 yılları arasında İspanyollar yeni kıtadan 180 ton altın, 16 Bin ton gümüş getirdiler)

2. SÖMÜRGELEŞTİR

-Toprak ilhak et, sömürgeleştir (Amerika 1500, Gine 1446, Kongo 1483, Hindistan 1600, G. Afrika 1652…)

-İlhak ettiğin topraklarda soykırım yap (öldürülen yerli halklar: İnkalar 7 milyon, Aztekler 5 milyon, Kızılderililer 9 milyon, Kongo 6 milyon, Cezayir 45 bin…).

-Ucuz iş gücü için insanları köleleştir (Afrika’dan Amerika ve Batı ülkelerine taşınan köle sayısı 11 milyon. Bunlardan 1.4 milyonu gemilerle taşınırken yolda öldü).

-Sömürülen ülkelerdeki yer altı ve yer üstü kaynaklarını al.

3. EMPERYALİZME DÖNÜŞ

-Sömürgeciliğin tepki görmesi üzerine sistemi emperyalizme dönüştür.

-Hammadde kaynaklarını al, ülkeleri pazara dönüştür (Hindistan kumaş, çay. Afrika altın, elmas. Ortadoğu petrol, gaz. Amerika şeker kamışı, tütün…)

-Ülkeleri sömürgeleştirmek için işgal et (1830 Cezayir/Fransa, 1882 Mısır/Britanya, 1911 Libya/İtalya, 1979 Afganistan/Rusya, 1988 Panama/ABD, 1991-2003 Irak/ABD…).

-İşgal ettiğin ülkeleri daha kolay yönetmek için böl (Osmanlı, Hindistan, Sudan, Yemen, Filistin, Libya…).

-Hegemonya kurmaya devam etmek için yapay etnik, dini, mezhep çatışmaları çıkar (Tutsi-Husi, Sri Lanka, Bosna, Afganistan, Keşmir, Kosva, Filistin).

4. MODERN SÖMÜRGECİLİĞE GEÇ

Sömürgeleştirilen ülkelerde bağımsızlık hareketleri başlayınca hegemonya kurmak için sömürü düzeni dördüncü aşamaya evrilir.

-Ülkeleri istikrarsızlaştır.

-Mezhep çatışması çıkart (Suriye, Yemen, Bahreyn, Lübnan, Irak).

-Ekonomik ambargo uygula, ülkeleri batıya bağımlı hale getir (Küba, İran, Rusya, Liberya, K. Kore, Venezuela…).

-Terör örgütleri oluştur (Türkiye Asala, PKK, FETÖ, DHKP-C. Sri Lanka-Tamil Gerillaları. Filistin-Irgun. Ortadoğu El Kaide, IŞİD, Haşdi Şabi. Afrika Boko Haram, El Şebap. Kolombia-FARC. Nikaragua-Contras.

-Ekonomik kriz çıkar (Dövizi yükselt, faizi arttır, borsayı düşür, borçlandır).

-Askeri darbe yaptır (1953 İran, 1958 Irak, 1961 Güney Kore, 1944 Brezilya, 1966 Gana, 1968 Panama, 1973 Şili, 1980 Türkiye, 2002 Venezuela, 2013 Mısır, 2016 Türkiye, 2019 Venezuela…)

Sömürü mekaniği tablosu daha detaylı ve görsel olarak daha güçlü. Üzerinde çalışılmaya devam ediyor sanırım. 15 Temmuz 2019’da müzenin açılmasıyla görebileceğiz.

Venezuela’da yaşanan son darbe girişimi bu mekaniğe çok uyuyor. Olayı daha geniş açıdan görmek gerek.

(YENİ ŞAFAK)