logo

30 Eylül 2019

Buhara’daydım


Abdurrahman Dilipak
a.dilipak@gmail.com

MÜSİAD’dan bir grup işadamı ile birlikte Özbekistan’da Taşkent’i ziyaret ettik. Buhara ve Semerkand’da önemli yerler ve kuruluşları ziyaret ettik. Nakşibendi hazretlerinin dediği gibi kardeşlerimizin eli işte, gönülleri Allah dostları ile idi.

Buraları çok ihmal etmişiz ve yapacak o kadar çok işimiz var ki!

Başkentte Emir Timur müzesini gezerken, orada, benim 40 yıl önce yayınladığım “Tüzükat-ı Timurin” kitabını gördük, özel bir vitrinde. Timur burada saygın bir kişi. Türkiye’de, Türkçe böyle bir kitabı bulup sergiye koymuşlar.

Bir zamanlar yayıncılık yapıyordum. “Doğu Devlet Yapılarına Giriş” diye bir dizi kitap yayınlamak istiyordum. Timur’dan sonra, Kanuni devri, Osmanlı-Hind Müslümanları münasebetlerini yayınladım. Daha sonra Uzakdoğu’da bir Filistin: Moro, Orta Afrika Dosyası gibi kitaplar yazdım.

Rehberimiz, İmam-ı Buhari ile ilgili ilginç bir menakıb anlattı. Halife Buhara’ya bir vali tayin ediyor. Vali, İmam-ı Buhari’nin şöhretini duymuş, Buhara’ya gelince İmam-ı Buhari’yi saraya davet ediyor. Sarayda bugünkü anlamda VIP olan Ayan’a Hadis sohbetleri yapması, çocuklarına ise hadis dersi vermesi için davet eder. Gelen davetçi İmam-ı Buhari’ye bu haberi verince İmam “Hadis dersleri bu medresede verilmektedir. Vali bey hadis derslerine katılmak isterse buyursun, çocukları Hadis dersi almak isterlerse Mekteb’e kayıtlarını yaptırıp başlayabilir. Kendisine selam söyleyin, âlim amirin ayağına gitmez bizim geleneğimizde”.

Vali öfkelenir ve 3 gün içinde şehri terk etmesi için haber gönderir. İmam-ı Buhari, Buhara’dan ayrılıp Semerkand’a gider. Ama valinin Buhari’den şehri terk etmesini istediği haberi Semerkand’a ulaşır. Semerkand’da halk buna tepki gösterir ve çok büyük bir kalabalık Buhari’yi şehrin girişinde karşılar. Karşılayanlar arasında Semerkand Valisi de vardır. İmam’a şehrin dilediği yerinde medrese açabileceğini, kendisine her türlü desteğin verileceğini söyler. Aşırı teveccüh ve ziyaret karşısında Semerkand’da ziyaretlerden derse vakit bulamayacağını, şehrin dışında, akrabalarının bulunduğu bir karyede medrese yapacağını söyler. Kalsa, yaşanan tatsız olay halk arasında tartışılmaya devam edecek, belki halk içinde husumete sebep olacak, iki vali arasına fitne girecektir. Yani kendisine yönelik öfkeden uzaklaşırken, aşırı muhabbet de onu ilim tedrisi konusunda endişelendirmiş ve ilim namına uzleti seçmiştir.

Ha bu menkıbe bizim ulema ve ümeraya ders olsun!

Burada Buhari, Nakşibendi, Maturidi, İbni Sina, Ali Şir Nevai gibi nice âlimlerin ayak izlerini görürsünüz.

Buhara, Semarkand’da adım başı tarihi eser var. Bir medeniyetin ayak izlerini görebilirsiniz ama maalesef bugün biz bu medeniyetin derinliğini pek anlatamıyoruz. Gelen insanların yatak ve yemek, turistik eşya satışından elde edeceğimiz gelire odaklanıyoruz. O olsun da, biz Urfa’da Halil ur Rahman’ı ne yaptık. Orası artık bir kültür park. Urfa Viranşehir, Eyyub Nebi de öyle. Turistik mekânlar. İnsanlar pikniğe gidiyor, çiğköfte partisi, sıra geceleri nargile, arabesk-pop karışımı “hava”lar. Cola, hamburger.. İşporta malı folklorik hediyelik eşya!

Ayasofya ile Mevlana türbesi artık sadece müze. Sema artık bir gösteri. Ney ve sema “Show business” kadın ve erkek semazenlerimiz de var, neyzenlerimiz de. Rengârenk elbiseleri ile ücretini verip özel gösteri talep edebilirsiniz.

Kerbela’ya gidenler bilir. Orası yeni bir hac mekânı olmuş sanki Şiiler için. Para ile ağıtçı da tutabilirsiniz, Kerbela için ağlayacak. Sizi de ağlatırlar. Göz kuruluğuna da şifadır(!?). Ağlayacağız ki su yükselsin, belki kurtulur gemi!

Hindistan ve Pakistan’daki İmam-ı Rabbani geleneğinin türbe ziyaretine yüklediği anlam Şia’nın Kerbela’sından neredeyse hiç de farklı değil. İnsanlar “Haccetme”ye gidiyorlar türbe ziyaretine. “Meded ya Ali”, ya da “Meded ya Şeyh” aynı ifsaddan besleniyor sanki. Liderlerini, örgütlerini, ideolojilerini şeyhlerini İlah ve Rab edinen bir sürü insan.. Bizde mezarlıklarda Kur’an okuyanlar var, burada türbelerde. Zaviyeler yapmışlar. Hoca kürsüde. Yan tarafta yapıp getirenlerin ikramları ücretsiz. Okuyucu amatör bir rehber gibi bilgi veriyor. Türbede yatanın birkaç sözünü aktarıyor, dua ederken o din büyükleri yanında ailenizden birilerinin de adını söylüyorsunuz, anıyor, bir bahşiş-hediye veriyorsunuz gidiyorsunuz.

Bu işler böyle olmamalı. Üniversitelerde o âlimlerin eserleri tartışılmalı, belgeseller yapılmalı, çocuklar için çizgi filmler olmalı. Urfa Belediyesi çocuklar için Hz. İbrahim’in çocukluğunu anlatan bir çocuk kitabı yapmış mesela. Çocuklarımıza Buhari’yi nasıl anlatacağız mesela ya da Şeyh Nakşibendi’yi.

Mesela Buhara tıp, Hadis, Tasavvuf’ta, Astronomi’de, Tarih’te önemli bir merkez. Ama bunu dünyaya yeterince tanıtamıyoruz. Filmlerde göremiyorsunuz. Unutulmuş bir uygarlık coğrafyasından söz ediyoruz. Hind, Çin, İran, Rus ve Kafkasların orta yerinde bir ülkeden söz ediyoruz.

Restorasyon çalışmaları devam ediyor. Özellikle Buhari türbesinin çevresi ile ilgili ciddi bir düzenleme yapılmış. Bir de el yazması eser kütüphanesi var. Müzesi var. Ama buraları kültür park, ziyaretgâh, türbe/anıt mezar, müze, kütüphaneden daha fazla bir anlam ifade etmeli. Bugün Sufizmi tartışıyoruz, Hadisleri tartışıyoruz. Buna Buhara mektebinin katkısı ne olacak. Onlarca ilahiyat fakültesinde Buhari ve hadisler üzerine yüzlerce akademik çalışma yapılıyor. Bunların bir kısmında bazı yanlışlıklar da söz konusu. Bunların incelenmesi ve tartışılması gerek. Burada ilmi toplantılar yapılması gerek. Bu mekânlar plato olarak kullanılarak insanlara o dönemi anlatmamız gerek. Nakşibendilik için de aynı şey söz konusu.. Oraya gelen insanların itikâfa girebilmesi, çilehanede bir gece geçirebilmesi, zikir ve sohbet halkalarına fiilen katılabilmesi, bu konudaki eleştirilere cevap verilmesi, özeleştiri de yapılması gerekir. Sapmaların önüne geçmek için ciddi bir takım çalışmalar yapılması gerekir. Selam ve dua ile.

(YENİ AKİT)

Etiketler:
Share
380 Kez Görüntülendi.

Yorum yapabilmek için Giriş yapın.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER KÖŞE YAZILARI

  • İNZAL EDİLMİŞ ADIMIZI, ÜRETİLMİŞ “İSLÂMCI” KAVRAMI İLE DEĞİŞTİRMEK SAPMALARA KAYNAKLIK ETMİŞTİR

    02 Mart 2020 YAZARLAR

    Her din ya da ideoloji, kendini özgün taşıyıcı kavramlarıyla ifade eder, tanımlar ve mesajını insanlara ulaştırır. Temel tanımlayıcı kavramlar, nötr değildirler; zihnine girdikleri, kendilerini benimseyerek kullanan insanları, kendi arka planındaki din, düşünce, felsefe ve ideoloji istikametinde dönüştürürler. Bunlar, o din ya da ideolojinin, taşıyıcı, inşa edici ve dönüştürücü etkiye sahip olan inanç eksenli kavramlarıdır. Bir de taşıyıcı olmayan, yani dinî ve ideolojik boyutu belirleyici olmayan kavramlar vardır ki onları, her din ya da ideol...
  • ‘Savaş ve Siyaset’, Aynı Hedef İçin, Farklı Silâhlarla Yapılan Eylemler Manzumesidir Kaynak: ‘Savaş ve Siyaset’, Aynı Hedef İçin, Farklı Silâhlarla Yapılan Eylemler Manzumesidir – SELAHADDİN E. ÇAKIRGİL

    02 Mart 2020 YAZARLAR

    Bu Pazar günü, birkaç noktaya değinelim: 1- Anamuhalefet’in lideri ve sözcülerinin, ‘Bizim askerimizin tırnağının ucundan kesip attığı bir parça bile bütün Suriye’den daha değerlidir.’ şeklindeki sözü çok matah bir şeymiş gibi geçen hafta boyunca sık sık dile getirmeleri sorgulanması ve utanılması gereken bir yaklaşımdır. KK ve adamları, yürekleri elveriyorsa, aynı sözü, Suriye için değil de, o ülkeye yarım asırdır zorla tahakküm ve zulmeden Baas Partisi, Esed Hanedanı ve Beşşâr Esed’in şahsı için söylesinler. Ama, dilleri varmaz ona bir olu...
  • Süleymani’nin öldürülmesine niye sevineyim?

    04 Ocak 2020 YAZARLAR

    İran’ın önemli generallerinden birisi, ABD füzeleri ile öldürüldü. Sevinmemiz gerektiğini söylüyor bazılarımız.. Gerekçeler önümüze koyuyorlar.. “Ortadoğu’da sürekli Şia mezhebinin yayılması için, haksız girişimlerde bulunup, örgütlenmeler yaptı.. Suriye’de binlerce Müslümanın ölümüne sebep oldu.. Yemen’den sorumlu.. Irak’tan sorumlu.. Kadınların ırzına geçilmesinden sorumlu.. Bebeklerin ölümünden sorumlu.. Esad’ın kimyasal silah kullanmasından sorumlu..” Devam ediyor, tutulan liste.. Devam ediyor, gerekçeler.. Ben ise şöyle bakıyor...
  • Tapu idaresi tepkide niye gecikti?

    03 Ocak 2020 YAZARLAR

    Haber yankı uyandırmış, konu nazik, konu netameli, ucu 'çılgın proje' hassasiyetlerine dokunuyor, kamuoyu zaten teyakkuzda, duyarlılık tavana vurmuş, üstüne belediyelerin tapu bilgilerini online sorgulama yetkisinin kaldırıldığı söyleniyor, Kanal İstanbul hattındaki arazileri toplayanların izi sürülemeyecek deniyor, yer yerinden oynuyor... Ne beklersiniz; tepkilerin hedefindeki Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün zaman kaybetmeden, sabah ilk iş duruma açıklık getirmesini. Peki onlar ne yapıyor? Haberi alan alıp satan sattıktan sonra, a...