Afganistan’da cumhurbaşkanlığı seçimleri

Ahmet Varol

a.varol@gmail.com

Afganistan’da 28 Eylül tarihinde yani geçtiğimiz Cumartesi günü cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı. Seçimlerle ilgili çeşitli açıklamalar yapıldı ve görüşler beyan edildi. Adaylardan bazıları seçimi kendilerinin kazandıklarına veya önde götürdüklerine dair iddialarda bulundular. Ancak henüz seçimlerin sonuçları ortaya çıkmış değil. Verilen bilgiye göre geçici sonuçlar Ekim ayının ortalarında açıklanacak. Adaylardan herhangi birinin yüzde elliden bir fazla oy alabilmesi durumunda o cumhurbaşkanlığını kazanmış olacak. Fakat hiç kimsenin bu kadar oy elde edememesi durumunda en fazla oy alan iki aday ikinci turda yarışacak.

Afganistan’la ilgili olarak ABD ile Taliban arasındaki görüşmelerin kesintiye uğramaması ve şimdiye kadar Taliban’ın meşru saymadığı için kendisiyle doğrudan görüşmeyi reddettiği Kabil hükümetiyle masaya oturmayı kabul etmesi durumunda cumhurbaşkanlığı seçimleri Taliban’la yapılacak anlaşmanın ayrıntılarının ortaya çıkmasına kadar ertelenecekti. Ancak Taliban’ın gerçekleştirdiği bir saldırıda bir ABD askerinin de hayatını kaybetmesi gerekçesiyle ABD Başkanı Trump’ın görüşmeleri ani bir şekilde kesmesi şimdilik anlaşma umudunun da tamamen önünü kesti. Dolayısıyla seçimlerin belirlenen tarihte yapılmasına karar verildi.

Taliban, seçimlerin yapılmasını istemiyor ve engellemek için bütün gücünü kullanacağını belirtiyordu. Seçim propagandalarının devam ettiği dönemde bazı miting yerlerine yönelik saldırılar da düzenledi. Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin bir mitingine yönelik saldırıda 26 kişi hayatını kaybetti.

Seçim günü güvenliğin sağlanması ve oy verme işleminin önündeki güvenlik sorunu engelinin kaldırılması için Kabil hükümeti bütün güvenlik elemanlarını seferber etti. Buna rağmen yine de oy kullanılacağı belirtilen noktaların yarıdan fazlasında güvenlik nedeniyle oy kullanılamadı. Oy kullanma işleminin engellenmesi için seçim günü de saldırılar düzenlendi. Bu saldırılar yüzünden ölenler ve yaralananlar oldu.

Gerek güvenlik sorunlarından ve gerekse halkın seçime çok fazla itibar etmemesinden dolayı oy kullanma oranı bu sefer çok düşük oldu. Resmi açıklamara göre oy kullanma oranı yüzde yirmide kaldı. Ancak gayri resmi kaynaklarda oy kullananların oranının seçmen listelerinde isimleri geçenlerin yüzde on beşine bile varmadığı iddia edildi.

Bunun yanı sıra her ne kadar seçimin şeffaf olması ve hile iddialarının gerekçelerinin ortadan kaldırılması için bazı uygulamalara başvurulduysa da yine ortaya çıkan manzara bu yönden tatmin edici olmadı ve birçokları seçimlere hile karıştığını iddia etti. Adaylar arasında yer alan Hizbi İslami lideri Gulbeddin Hikmetyar da seçimlere hile karıştığını iddia ederek, iptal edilmesi için bütün yollara başvuracaklarını söyledi. Ayrıca adaylar arasında yer alan hali hazırdaki cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin devletin imkânlarını seçim çalışmalarında kendi yararına kullandığı iddia edildi.

14 adayın yarıştığı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en fazla öne çıkan isimler cumhurbaşkanı Eşref Gani ile bir önceki seçimlerde de onunla başa baş yarışan rakibi Abdullah Abdullah oldu. Sonuçların ortaya çıkmamış olmasına ve oyların paylaşımıyla ilgili yeterli bilgi bulunmamasına rağmen Abdullah Abdullah seçimlerden sonra yaptığı basın toplantısında seçimleri kendisinin kazandığı iddiasında bulundu. Eşref Gani’nin adamları da seçimleri Gani’nin önde götürdüğünü ileri sürdüler.

Birinci turda seçimlerin sonuçlanmaması durumunda bu ikisinin ikinci tura kalmasına güçlü bir ihtimal olarak bakılıyor.

Ancak cumhurbaşkanlığı seçimleri Afganistan’a istikrar ve sükûnet getirilmesini sağlamayacak. Ülkede iktidar ve hakimiyet savaşı devam ettiği sürece cumhurbaşkanı kim seçilirse seçilsin huzur ve istikrar sağlanamayacak.

(YENİ AKİT)